QUẢNG NAM - ĐÀ NẴNG
QUẢNG NAM - ĐÀ NẴNG
NXB VĂN HOÁ 1983
Lâm Quang Thự - Tạ Thị Bảo Kiêm
Trang 13 ... Đất Quảng Nam thành một đơn vị hành chính của lãnh thổ Việt Nam bắt đầu từ năm 1402, lúc Hồ Quý Ly lập ra lộ Thăng Hoa gồm các đất Quảng Nam và Quảng Ngãi ngày nay. Năm 1770 Lê Thánh Tông mở rộng đất nước, phía Nam tới Đèo Cả Nông, lập ra đạo Quảng Nam từ Đèo Hải Vân đến Đèo Cù Mông, gồm địa phận lại tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng và Nghĩa Bình ngày nay, tên Quảng Nam xuất hiện bắt đầu từ đấy.
Nguyễn Hoàng vào trấn Thuận Quảng đổi đạo làm Dinh là Dinh Quảng Nam năm 1602. Sau khi thống nhất đất nước, năm 1803, Gia Long đặt lại dinh Quảng Nam nhưng chỉ gồm có hai phủ Điện Bàn và Thăng Hoa giới hạn như tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng hiện giờ.
Đến năm 1831 tổ chức lại hành chính, Minh Mạng mới gọi là tỉnh Quảng Nam.
Thực dân Pháp chiếm nước ta đã 2 lần vào các năm 1888 và 1902, cắt 18 xã của huyện Hoà Vang lập ra nhượng địa Đà Nẵng đặt dưới quyền cai trị trực tiếp của người Pháp. Phần còn lại là tỉnh Quảng Nam thì do quan lại Nam Triều cai trị, dưới chế do bảo hộ Pháp. Thành Quảng Nam bấy giờ xây lại làng La Qua thuộc Phủ Điện Bàn ở phía Nam Thị trấn Vinh Diệu ngày nay, nhưng không còn vết tích nào của thành xưa nữa ngoài mấy mặt hầu bao quanh. Tỉnh Quảng Nam ngày ấy gồm 4 phủ là Điện Bàn, Duy Xuyên, Thăng Bình, Tam Kỳ và 4 huyện là Hoà Vang, Đại Lục, Quế Sơn, Tiên Phước.
Sau Cách mạng, các Phủ đều đổi thành Huyện và ngoài 8 Huyện đã sẵn có tên cũ còn lập thêm 4 huyện miền núi nữa là: Hiên, Giằng, Phước Sơn, Trà My. Thời Mỹ ngụy, Quảng Nam bị chia thành 3 đơn vị hành chính (2 tỉnh và 1
thị xã). Nửa Bắc vẫn còn gọi là Quảng Nam, tỉnh lỵ đóng tại Hội An còn nửa phía Nam gọi là Quảng Tín, tỉnh lỵ là Tam Kỳ. Thành phố Đà Nẵng không thuộc về tỉnh này nữa mà là Thị xã Đà Nẵng.
Sau khi giải phóng, hợp nhất các đơn vị hành chính như xưa thành tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng, tỉnh lỵ là Thành phố Đà Nẵng.
- Đến ngày 01.01.1997 tách thành 2 đơn vị hành chính: Thành phố Đà Nẵng. (gồm thành phố Đà Nẵng (cũ) và huyện Hoà Vang - Hoàng Sa) và Tỉnh Quảng Nam, tỉnh lỵ Tam Kỳ.
